Πέτρος Λιάκουρας, Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου, διευθυντής Μεταπτυχιακού Προγράμματος «Διεθνείς και Ευρωπαϊκές Σπουδές», στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς

Οι επικείμενες εκλογές στην Τουρκία έχουν υψηλό ενδιαφέρον, καθώς αναδεικνύουν όχι μόνον την αντιπαράθεση Ερντογάν με την αντιπολίτευση των έξι κομμάτων, την Εθνική Συμμαχία, αλλά ταυτοχρόνως, αποκαλύπτουν το πολιτικό πλαίσιο κάθε πλευράς. Το εκλογικό αποτέλεσμα θα σηματοδοτήσει εάν επέλθουν ριζικές αλλαγές, αφενός στο εσωτερικό με την αναθεώρηση ή όχι του συντάγματος αποκαθιστώντας την κοινοβουλευτική δημοκρατία και αφετέρου στον εξωτερικό προσανατολισμό της. Μένει να αποδειχθεί εάν το αντιδυτικό χαρτί του Ερντογάν είναι εργαλείο συναλλαγής ή εάν ταλαντεύεται μεταξύ Δύσης και Ευρασίας. Βεβαίως παραμένει ζητούμενο η σχέση με την Ελλάδα.

Στις εξαγγελίες της Εθνικής Συμμαχίας προέχει η συνταγματική αναθεώρηση. Προς τούτο η θητεία της, εάν εκλεγεί, θα είναι διετής με στόχο τη διεξαγωγή εκλογών με νέο σύνταγμα. Η αναθεώρηση του Συντάγματος το 2017 έδωσε παντοδυναμία μονάρχη στον Ερντογάν, ο οποίος μετέβαλε ριζικά τη φυσιογνωμία της Τουρκίας εδραιώνοντας τον ισλαμισμό και το αυταρχικό κράτος. Με υπερεξουσίες και επιλεκτικές διεθνείς σχέσεις ουδετερότητας, κατέχει ρωσικά S-400 προκαλώντας ΗΠΑ και ΝΑΤΟ, απαιτεί σχέσεις a la carte με τη Δύση, καλλιεργεί αντι-αμερικανισμό, βλέπει χώρες της δύσης να κρατούν αποστάσεις. Με εργαλείο τον αντιτρομοκρατικό νόμο ασκεί διώξεις κατά των πολιτικών αντιπάλων του, φιμώνει επίδοξους επικριτές του,  παραβιάζει τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου.  

Ως προς την Ελλάδα στο μανιφέστο της η Εθνική Συμμαχία απέχει από το δόγμα του Ερντογανικού αναθεωρητισμού, προκρίνει την ομαλή σχέση με ειρηνική επίλυση των διαφορών, τονίζοντας παράλληλα ότι δεν θα ανέχονταν εξέλιξη που θα στερούσε την Τουρκία από κυριαρχικά δικαιώματα στο Αιγαίο. Ίσως ακανθώδες σημείο στη σχέση παραμείνει η τουρκολιβυκή οριοθέτηση, η οποία εάν αξιοποιηθεί θα εγκυμονεί κινδύνους σύγκρουσης μεταξύ των δύο χωρών. Εκπρόσωποι του Ρεπουμπλικανικού κόμματος πάντως εισηγούνται εναλλακτικά προς άρση του αδιεξόδου, να δρομολογηθεί οριοθέτηση στο πλαίσιο Μεσογειακής Διάσκεψης.  

Το Κυπριακό παραμένει ζωτικό θέμα για όλο το πολιτικό φάσμα της Τουρκίας. Κατά τον Τσαβούσογλου, αποτελεί το 50% των ελληνοτουρκικών σχέσεων, επισημαίνοντας τις επιπτώσεις του ναυαγίου στο Κραν Μοντανά. Eνόψει ομοσπονδίωσης του νησιού, η Τουρκία επιδιώκει προστασία των κεκτημένων δικαιωμάτων των Τουρκοκυπρίων, άρση απομόνωσης της κοινότητάς τους, ενώ στηρίζει την «ΤΔΒΚ».

Η επιθετική ρητορική Ερντογάν κατά της  Ελλάδος θα διατηρηθεί σε όλη την προεκλογική περίοδο, ενώ ταυτοχρόνως σκληραίνει τη στάση του έναντι της αντιπολίτευσης για τις δυτικόστροφες επιλογές της, δηλώνοντας ότι δεν θα εκχωρήσει κυριαρχικά δικαιώματα έναντι των F-35. Προκαλεί ερωτηματικά αποστροφή του απόστρατου ναυάρχου Γιαϊτσί -γνωστού από τη «Γαλάζια Πατρίδα»- ότι το κενό που θα προκληθεί εάν η Τουρκία αποχωρήσει από το ΝΑΤΟ θα καλυφθεί από Ισραήλ και Κύπρο. Είναι σενάριο που αποκωδικοποιούμενο  ίσως αποκαλύπτει κάποια περιρρέουσα μύχια πρόθεση και  σκέψεις για αναζήτηση ηγετικού ρόλου του τούρκου προέδρου στην Ευρασία, εξασφαλίζοντάς του ενισχυμένη θέση όταν συναλλάσσεται με τη Δύση.   

Η γεωπολιτική δυναμική που έχει δημιουργήσει και ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν διαφεύγει του Ερντογάν, που θέλει και επιχειρεί να έχει τον δικό του ρόλο. Άλλωστε η  ευελιξία και η προσαρμοστικότητα που τον χαρακτηρίζουν, στο άμεσο μέλλον θα τον οδηγήσουν στις επιλογές που η διεθνοπολιτική ρουλέτα θα προκαλέσει.

Είναι ερωτηματικό εάν ο Ερντογάν κινηθεί στο ίδιο ρητορικό μοτίβο κατά της Ελλάδας σε περίπτωση επανεκλογής του. Η ατζέντα με την αποστρατιωτικοποίηση και τις γκρίζες ζώνες ήδη είναι on record στις επιστολές προς τον ΟΗΕ. Παρόλα αυτά η πρόσκλησή του προς την Ελλάδα για διάλογο θα είναι πιθανόν άμεση, σε συνέχεια πολύ πρόσφατης πρότασης περί επανεκκίνησης των διερευνητικών επαφών. Υπό οιεσδήποτε συνθήκες η ελληνική κυβέρνηση μετά τις εκλογές θα πρέπει να αξιοποιήσει το χρόνο, να αδράξει την ευκαιρία. να κάνει πράξη αυτό που θεωρητικά συζητείται, ότι με το διάλογο, χωρίς να δαιμονοποιείται, διευθετούνται διαφορές που δεν λύνει η αποτροπή και κατοχυρώνονται τα κυριαρχικά δικαιώματα υφαλοκρηπίδας/ΑΟΖ με συμφωνία/δικαστική διευθέτηση.